Author :
Abstract
Uyku fiziksel ve psikososyal sağlık için önemli bir etmendir. Bu sebeple hemşirelerin hasta ve sağlıklı bireylere bakım verirken onların uyku sağlığını değerlendirmeleri, uyku sorunlarını gidermeye yönelik girişimlerde bulunmaları ve uyku sağlığını geliştirmeleri beklenmektedir. Bu çalışmanın amacı ulusal yazında hemşirelik alanında yapılan uyku sağlığı çalışmalarını inceleyerek, bu konuda genel bir bilgi sunmaktır. Çalışmalar araştırma türlerine bağlı olarak; tanımlayıcı, deneysel ve metodolojik olmak üzere üç şekilde sunulmaktadır. Ulusal yazında tanımlayıcı çalışmaların diğer çalışmalara oranla daha sık yapıldığı görülmektedir. Genellikle hastanede yatan hastaların uyku kalitelerini ve uykularını bozan etmenleri belirlemeye yönelik yapılan tanımlayıcı çalışmalar, uyku bozukluklarını gidermek için önemli risk belirleme yöntemi olarak görülebilir. Belirlenen risklere yönelik yapılabilecek girişimler ise, deneysel çalışmalar ile gösterilebilir. İncelenen çalışmalarda hemşireler tarafından verilen uyku eğitiminin ve non-farmokojik yöntemlerin gerek klinikte yer alan hastaların gerekse okul toplumunun uyku bozukluklarının giderilmesinde etkili bir girişim olduğu söylenebilir. Alanyazındaki metodolojik çalışmalar ise hemşirelerin uyku bozukluklarını belirlemek için Türk kültürüne son yıllarda birçok uyku ölçeğini kazandırdığını göstermektedir.
Keywords
Abstract
Sleep is an important part of physical and psychosocial health. For this reason, nurses are expected to evaluate their sleep health, make attempts to eliminate sleep problems and improve sleep health while caring for sick and healthy individuals. The aim of this study is to provide an overview of this issue by examining the sleep health studies carried out in the field of nursing in the national summer. Studies depend on the types of research; it is offered in three ways: descriptive, experimental, and methodological. In the national summer, it is seen that descriptive studies are carried out more frequently than other studies. Generally, descriptive studies aimed at determining the sleep quality and sleep-disrupting factors of hospitalized patients be important risk determination methods to eliminate sleep disorders. Attempts to address the identified risks can be shown through experimental studies. In the studies examined, it can be said that sleep education and non-pharmacologic methods given by nurses is an effective initiative in eliminating sleep disorders of both the patients in the clinic and the school community. Current methodological studies in national context show that nurses have given Turkish culture many sleep scales in recent years to determine sleep disorders.
Keywords
- 1. Kreitzer MJ, Koithan M. Integrative Nursing. Oxford University Press; 2018. s.745.
- 1. Kreitzer MJ, Koithan M. Integrative Nursing. Oxford University Press; 2018. s.745.
- 2. Miller CA. Sleep Wellness. In: Fast Facts for Health Promotion in Nursing: Promoting Wellness in a Nutshell. NewYork: Springer Publishing Company; 2013.p.211-21.
- 3. Peate I. Nursing Care and the Activities of Living [İnternet]. Hoboken, Unıted Kıngdom:John Wiley & Sons, Incorporated; 2009. p.255-71. Erişim adresi: http://ebookcentral.proquest.com/lib/abant/detail.action?docID=480479
- 4. Redeker N, McEnany GP. Sleep Disorders and Sleep Promotion In Nursing Practice[İnternet]. New York, Unıted States: Springer Publishing Company; 2011. Erişim adresi: http://ebookcentral.proquest.com/lib/abant/detail.action?docID=717384
- 5. Sleep research at the UW School of Nursing [İnternet]. Kasım 2020. Erişim adresi: https://nursing.uw.edu/about/history/scientific-inquiry-and-research/
- 6. McArdle N, Ward SV, Bucks RS, Maddison K, Smith A, Huang R-C, vd. The prevalenceof common sleep disorders in young adults: a descriptive population-based study. Sleep. 2020;zsaa072. Available from: https://academic.oup.com/sleep/advance- article/doi/10.1093/sleep/zsaa072/5819386
- 7. Rogers AE, Valerio TD. The Role of Advanced Practice Nurses (APRNs) in SpecializedSleep Practice. In: Sleep Disorders and Sleep Promotion in Nursing Practice. Springer Publishing Company; 2011. s. 371-77.
- 8. Dolu I, Nahcivan NO. Impact of a nurse-led sleep programme on the sleep quality anddepressive symptomatology among older adults in nursing homes: A non-randomised controlled study. Int J Older People Nurs. 2019;14(1): e12215.
- 9. Kocoglu D, Tokur‐Kesgin M. Sleep habits of children aged 9–11 and the relationshipbetween sleep habits and negative behaviors in the classroom. Sleep and Biological Rhythms.2014;12(1):37-45.
- Availablefrom: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/sbr.1204410. Kocoglu D, Tokur M. The Sleep Habits of Children Aged 9 to 11 Years Old inNorthwestern Turkey: A comparison of the Parents’ and Children’s Views. Int J Caring Sci.2015;8(3):709-21.Available from: http://www.internationaljournalofcaringsciences.org/docs/22_Kocoglu_original_8_3.pdf
- 11. Öztürk M, Aytaç N, Öztunç G. Hastanede Yatan Yetişkin Hastaların UykuGereksinimlerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. ZSYOD. 2006;2(1):1-10. Erişim adresi: https://turkthoracj.org/content/files/sayilar/150/buyuk/pdf_Toraksder_559.pdf
- 12. Akgün Kostak M, Kocaaslan EN, Bı̇Lsel A, Mutlu A. Hastanede Yatarak Tedavi Gören3-6 Yaş Çocukların Uyku Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Sağlık Bilim ve Meslekleri Derg.2006;2(1):1–10. Erişim adresi: http://archhealthscires.org/en/determination-of-sleep-habits-in- children-aged-3-6-years-13211
- 13. Arslan S, Fadiloğlu Ç. Kanserde Uyku Sorunlarının Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi.Hemar-G. 2009;11(2):16-27. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/984207
- 14. Şendir M, Acaroğlu R, Kaya H, Erol S, Akkaya Y. Evaluation of quality of sleep andeffecting factors in hospitalized neurosurgical patients. Neurosciences. 2007; 12(3):226-31. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21857574/
- 15. Kaçaroğlu V. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalarının Uyku KalitesininDeğerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşire Fakültesi Elektron Derg. 2018;11(1):14- 8. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/752839.
- 16. Dural G, Sarıtaş SÇ. Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı Olan Bireylerde Uyku Kalitesiile Anksiyete ve Depresyon Arasındaki İlişki. Acibadem Univ Saglik Bilim Derg. ACU Sağlık Bil Derg 2019; 10(2):247-252. https://doi.org/10.31067/0.2019.146
- 17. Çinar S, Olgun N. Determining of Fatigue and Sleep Disturbance in Patients with ChronicObstructive Pulmonary Disease. Türkiye Klin Hemşire Bilim Derg. 2010;2(1):24-31. Erişimadresi: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-determining-of-fatigue-and-sleep- disturbance-in-patients-with-chronic-obstructive-pulmonary-disease-57552.html
- 18. Gezer N. Tıkayıcı Uyku Apne Sendromlu Hastalarda Ameliyat Sonrası Hemşirelik İzlemFormunun Geliştirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilim Fakültesi Derg. 2019;3(1):30-44. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/amusbfd/519362
- 19. Göktaş E, Çelı̇k F, Özer H, Gündüzoğlu NÇ. Obez Bireylerin Uyku KalitesininBelirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşire Fakültesi Elektron Derg. 2015;8(3):156-61. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/753209
- 20. Koçoğlu D, Kesgin MT, Kulakçi H. İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin UykuAlışkanlıkları ve Uyku Sorunlarının Bazı Okul Fonksiyonlarına Etkisi. Sağlık BilimleriFakültesi Hemşirelik Dergisi. 2010;17(2):24-32. Erişim adresi: http://www.hacettepehemsirelikdergisi.org/pdf/pdf_HHD_101.pdf
- 21. Öztürk A, Tufan Aslı Sezer, Tezel A. Evaluation of Sleep and Television Viewing Habitsof Primary School Students. J Turk Sleep Med. 2018;5(3):73-80. Erişim adresi: http://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_20477/JTSM-5-73-En.pdf
- 22. Çağlar S, Tokur Kesgin M, Ak B. Adolescents’ Sleep Habits, Internet Use and ChangingSleep-Wake Schedule. SDÜ Sağlık Bilim Derg. 2019;10(2):120-8. doi: 10.22312/sdusbed.485485
- 23. Fışkın A, Bayık Temel A, Yıldırım G. Sleep Problems and Factors Affecting Sleep in Nurse. J Ege Univ Fac Nurs. 2013; 28:13-32.
- 24. Çetı̇nol T, Özvurmaz S. Hemşirelerde Uyku Kalitesi ve İlişkili Faktörler. Med Sci. 2018;13(4):80-9. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2018.13.4.1B0054
- 25. Şentürk S. Yoğun bakım hemşirelerinin tükenmişlik düzeyleri ile uyku kalitesi arasındakiilişkinin incelenmesi. Bozok Tıp Derg 2014;4(3):48-56. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/43326
- 26. Aşır ÖA. Hemşirelerde huzursuz bacak sendromu, uyku kalitesi, uykululuk arasındakiilişkinin değerlendirilmesi. [Yükseklisans tezi]. Eskişehir. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2017. Erişim adresi: http://openaccess.ogu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11684/1622
- 27. Karakaş SA, Gönültaş N, Okanli A. Vardiyalı çalışan hemşirelerde uyku kalitesi. ERÜSağlık Bilim Fakültesi Derg. 2017;28;4(1):17–26. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/296130
- 28. Günaydın N. The Quality of Sleep and Effects on General Mental Health of Nurses WhoWorks in a State Hospital. J Psychiatr Nurs. 2014;5(1):33-40. doi: 10.5505/phd.2014.63935
- 29. Çoban S, Yılmaz H, Ok G, Erbüyün K, Aydın D. Yoğun Bakım Hemşirelerinde UykuBozukluklarının Araştırılması. Türk Yoğun Bakım Derneği Derg. 2011;9(2):59-63. doi: 10.4274/tybdd.09.11
- 30. Kaçan CY, Örsal Ö, Köşgeroğlu N. Hemşirelerde uyku kalitesinin incelenmesi. AnadoluHemşire ve Sağlık Bilim Derg. 2016;19(3):145-51. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/224262
- 31. Doğan SD, Arslan S, Aydingülü N, Koparan H, Gülşen M. Vardiya sistemiyle çalışanhemşirelerin uyku kaliteleri. Cukurova Med J. 2019;44(4):1196–202. doi: 10.17826/cumj.511429.
- 32. Bumı̇n G, Tatli İY, Cemalı̇ M, Kara S, Akyürek G. Vardiyalı ve Gündüz Çalışan SağlıkÇalışanlarında Uyku Kalitesi, Reaksiyon Zamanı, Stres ve İyilik Halinin Karşılaştırılması.HUHEMFAD. 2019;6(3): 170-176. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/826210
- 33. Yüksel C. Hemşirelerde uyku kalitesi iş doyumu ve tükenmişlik arasındaki ilişkininincelenmesi. [Yükseklisans tezi]. Eskişehir. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sağlık BilimleriEnstitüsü; 2013. Erişim adresi: http://openaccess.ogu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11684/861
- 34. Alkaya SA, Okuyan CB. Hemşirelik Öğrencilerinin Egzersiz Davranışları ve UykuKaliteleri. DEUHFED. 2017; 10 (4): 236-241. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/752879.
- 35. Ergün S, Duran S, Gültekı̇n M, Yanar S. Evaluation of The Factors Which Affect theSleep Habit and Quality of Health College Students. TJFMPC. 2017;11(3): 186-193. doi: 10.21763/tjfmpc.336155.
- 36. İsmailoğlu EG, Özdemir H. Factors Affecting Sleep Hygiene Training of Nursing Students. J Turk Sleep Med. 2020; 3:195–200. doi: 10.4274/jtsm.galenos.2020.43531.
- 37. Yanıkkerem E, Saruhan A. Effect of Nursing Education on Sleep and Quality of LifeAmong Pregnant Women with Gastroesophageal Reflux Disease. F.Ü.Sağ.Bil.Tıp Derg. 2012; 26 (1): 07- 14. Available from: http://www.fusabil.org
- 38. Uğurlu N. Determination of Sleep States Before and After Sleep Hygiene Training in Psychiatric Patients. J Psy Nurs. 2018; 9(1): 23-28. doi: 10.14744/phd.2017.60490.
- 39. Muz G, Taşcı S. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde inhalasyon yoluyla uygulanan aromaterapinin uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyine etkisi. 2015;3(2):110-11.
- 40. Yücel ŞÇ, Eşer İ, Khorshid L, Çelik S. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda müziğin uyku kalitesine etkisi. J Hum Sci. 2016;13(3):3939-50. doi: 10.5505/phd.2016.05900.
- 41. Demiralp M, Oflaz F, Komurcu S. Effects of relaxation training on sleep quality andfatigue in patients with breast cancer undergoing adjuvant chemotherapy. J Clin Nurs. 2010;19(7-8):1073-83. doi: 10.1111/j.1365-2702.2009.03037.x.
- 42. Karaman Özlü Z, Özer N. Richard-Campbell Sleep Questionnaire Validity and Reliability Study. J Turk Sleep Med. 2015; 2:29-32. doi: 10.4274/jtsm.02.008.
- 43. Akçay D, Akçay B, Bozkurt Ö. Reliability and validity of Turkish Sleep Disturbance Scale for Children. Anatol J Psychiatry. 2020;21(1): 70. doi: 10.5455/apd.65084
- 44. Çağlar S, Tokur Kesgı̇n M. Cleveland Adölesan Uykululuk Anketi’nin Türkçe’yeuyarlanması: Lise öğrencileri için geçerlik-güvenirlik çalışması. Cukurova Med J. 2020;45(2):709-20. doi: 10.17826/cumj.685446
